دانلود مقاله اندیشه دینی در شعر فارسی
فهرست مطالب
انديشه ديني در شعر فارسي 1
نگاه كلي اسلام به هنر و شعر 5
شعر از منظر اسلام و قرآن 6
نگاه اول 6
نگاه دوم 7
نگاه سوم 7
اولين شاعران مسلمان 8
شعر در آيينه احاديث و روايات معصومين(ع) 9
چشمانداز تعهد ديني در تاريخ شعر فارسي 11
كسايي مروزي 11
رودكي 12
فردوسي 12
ناصرخسرو قبادياني 13
سنايي 14
نظامي گنجوي 16
حافظ شيرازي 17
بيدل دهلوي 17
تعلق در شعر خداوندگار سخن و معانی ملک الکلام حضرت بیدل 20
فهرست منابع 36
اندیشه دینی در شعر فارسی
براي درك جايگاه شعر در شريعت، از بررسي نگاه كلي اسلام به هنر بايد شروع كرد، سپس منظرها و نظريه هاي گوناگون را در مواجهه با شعر و شاعر بررسيد. در نوشتار پيش رو، نگاه هاي مخالف و موافق بررسي شده است. در ادامه، از چهره هنر و شعر در روايات ديني سخن رفته و در پايان نيز نام و ياد مختصري از چند شاعر بزرگ پارسي گوي شده است. ذكر اين چند تن، بدان رو است كه خواننده از باب مشت نمونه خروار دريابد كه شعر فارسي در بن مايه ها و پيكر خود ، وامدار انديشه هاي ديني و عرفاني است. بدين رو در مثال ها و ابيات، بيشتر به محتوا نظرشده است.
مقدمه
اگر در چارچوبه تعريف ديني هنر، چند كلمه را در نظر بياوريم كه شاكله و ساختمان اصلي اين تعريف با آنها سامان يابد، بدون ترديد و تامل كلمه «تعهّد» يكي از آن كلمات است. اديان مختلف با تكيه بر اصول اعتقادي و مباني فكري خاص خود بر الزام چنين كلمهايدر ساختار تعريف هنر توافق دارند و استنباطي كه اين اديان از مقولههاي هنري دارند، برخاسته از همين رويكرد معنوي و خاصّيت دروني و بار انديشگي هنرها است. بنابراين با نظرداشتِ چنين نكتهاي، در مييابيم كه در عُرف و منطق اديان و مذاهب و نحلههاي گوناگونوابسته به آنها، هنري مورد تاييد است كه به نحوي متعهّد و آرماني و در خدمت ايدئولوژي و ارزشهاي ديني قرار گرفته باشد و با توجه به همين نكته، هنري كه خاستگاه انديشهاي ندارد وهيچ مسئوليتي را در حوزه اجتماعي نميپذيرد، جايگاه شايستهاي نيز در فرهنگديني نمييابد.
سرشت هنر آميخته با دين و آموزههاي ديني است؛ از آن رو كه دين و هنر در يك تعامل هميشگي و استوار قرار دارند. دين در تلطيف فضاها و زيبايي و ادراك مفاهيم دروني و معنايياش مرهون هنر است و هنر جاودانگي و حصول به مرزهاي كمال مطلق را در مفاهيم ديني جستوجوميكند. اسلام، مسيحيت، زرتُشت و تمامي اديان توحيدي و غيرتوحيدي هنر را تاييد نموده، آن را برخاسته از فطرت و ذات انسان ميشناسند و از همين رو بسياري از اديان در آيينها و مراسم عباديشان براي رهايي و آرامش روحي و تسليم از هنر موسيقي استفاده ميكنند وبرخي نقاشي را شايسته ترسيم باورهاي اعتقادي، و نمادي از تجليات ماورايي ميشناسند.
تحقيق در تاريخ هنر نشانگر اين واقعيت است كه راز آفرينندگي و چيزي با عنوان آفرينش، مولودي در دامن الهام است. يعني هنر از كجا و چه نقطهاي آغاز شود و اين الهام چگونه در درون هنر: خط، نقاشي، شعر، تئاتر، سينما راه مييابد؟ قديميترين آثار كلاسيك (اروپاو غرب) انواع هنر را نتيجه تفكر در دين ميدانند و باور ديني را زمينهساز بسياري از كشفهاي هنري و ابداع سبكها و متدها و روشهايي كه در گذر زمان اصالت بيشتري يافتهاند. از قرن هفدهم تا قرن بيستم كه بستر بسياري از تحولات هنريـ ادبي در اروپا و غرباست، همه جا نقش كليسا و متون مقدس به مثابه كانون الهام و به عنوان نماينده دين مشهود است. در ادبيات فارسي نيز بدون هيچ شُبهه و ترديدي، متون روايي و حديثي و مفاهيم قرآني سرچشمه بسياري از آفرينشهاي ادبي است.
|